พุทธานุวัตร

พุทธานุวัตร

พระบรมราชกระแสพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า ฯ
..... หนังสือ พุทธานุวัตร เป็นออทอริตี ข้างเหนือมาก และเป็นหนังสือนอกจากนิกายมาก แต่วิธีเรียบเรียงน่าชม แลมีความพอใจที่ได้ฟังธรรมของศาสนาฝ่ายเหนือ ถึงลักษณะที่จะแสดงออกแปลกกันบ้าง น้ำในมหาสมุทรย่อมมีรสเดียวคือเค็มฉันใด พุทธภาษิต หรือพุทธานุวัตรภาษิต ข้างฝ่ายเหนือและฝ่ายใต้ ย่อมมีธรรมอันเดียวกันเป็นรสเดียว จึงมีความพอใจเป็นนอันมาก .....

ความปรารภของผู้สร้าง
..... ถึงแม้ว่าผู้ที่ได้รวบรวม เรียบเรียงหนังสือ พุทธานุวัตร เล่มนี้ขึ้นนั้น เป็นนักปราชญ์ฝ่ายประเทศยุโรปก็ดี และถึงแม้ว่าข้อความในหนังสือพุทธานุวัตรนี้ จะผิดเพี้ยนคลาดเคลื่อนไปจากคัมภีร์ต่าง ๆ ในพระไตรปิฎกบ้างก็ดี แต่เป็นใจความแนะนำอันดีทั้งสิ้น.....

คำนำโดย เซอร์ เอ็ดวิน อาร์โนลด์ กรุงลอนดอน ค.ศ. 1891
..... การที่มิสเตอร์ เอ็มโบวเด็น ได้คัดเลือกสุภาษิตต่าง ๆ ของฝ่ายพุทธศาสนามารวบรวมร้อยกรองขึ้นไว้
..... สำหรับไว้เป็นเครื่องประดับสติปัญญา สอนใจแก่สาธุชนให้บังเกิดปัญญา ความสามัคคีและความรักซึ่งกันและกัน ผู้เรียบเรียงได้เสาะแสวงหา เลือกคัด ล้วนแต่ข้อความที่ชอบที่ดีมาจากคัมภีร์ต่าง ๆ ของฝ่ายพุทธศาสนาในประเทศอินเดีย หอสมุด และพิพิธภัณฑสถานต่าง ๆ ในบูรพประเทศ ที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้เป็นพระบรมศาสดาจารย์ในชมพูทวีป ได้เคยเผยแผ่พระมหากรุณาแก่สัตว์ทั้งปวง..... พุทธโอวาท และพุทธภาษิตอีกเป็นเอนกประการที่มีอยู่ในชมพูทวีปนั้น ถ้าผู้มีสติปัญญาใด ๆ ได้ลูบไล้อาบทาเข้าแล้ว รัศมี กลิ่น รส ของกถาต่าง ๆ ในพุทธภาษิตนั้น ก็จะส่องสว่างฟุ้งออกมาให้ปรากฎ.....

คำนำ เออร์เน็สต์ เอ็มโบว์เด็น
..... ความมุ่งหมายของข้าพเจ้านั้นเห็นว่า ควรใช้คำสอนของฝ่ายพุทธศาสนา เป็นธรรมจริยาสำหรับมหาชนทั่วไปอย่างเดียว เพราะเห็นว่าเป็นทางประพฤติที่ชอบที่ดีที่สุด ซึ่งบุคคลควรประพฤติด้วยในธรรมวินัยของฝ่ายพุทธศาสนานั้น มีแก่นความในคำสอนอันวิเศษ..... เพราะความแนะนำและความสอนในคำภีร์ของฝ่ายพุทธศาสนานั้น คิดเฉลี่ยโดยทั่วไปตามสมควรแก่เหตุของธรรมดา คือให้แผ่ความโอบอ้อมอารี และความเมตตากรุณาแก่สัตว์มีชีวิตทั่วไป..... วิธีชำระอรรถกถาต่าง ๆ ในการรจนาหนังสือพุทธานุวัตรขึ้นนี้ ได้ใช้คัมภีร์ของฝ่ายพุทธศาสนา และหนังสือที่ได้แปลมาจากคัมภีร์ของฝ่ายพุทธศาสนา ซึ่งมีอยุ่ในภาษาต่าง ๆ เป็นอันมาก ไม่ต่ำกว่าสิบภาษา..... คัมภีร์และหนังสือเหล่านั้นโดยมาก มีอายุแก่กว่าคริสตศก ประมาณถึงสามร้อยกว่าปีเป็นอย่างต่ำ..... อนึ่งข้อความต่าง ๆ ในคัมภีร์ฝ่ายพุทธศาสนานั้น ย่อมสอนให้ถือเอาแต่ใจความเป็นที่ตั้ง และให้วินิจฉัยดูในโอวาท ที่จะยึดถือเป็นความสั่งสอน..... คัมภีร์และหนังสือทั้งปวงมีรวมทั้งสิ้น 49 เล่ม ที่ได้ออกนามไว้